Halıda Kök Boya

Renk olarak da yine kültürel alt yapı düşünceleri, bölgesel özellikler ortaya çıkar. Bazı bölgelerde yaygın olan kök boyalar genelde başka bölgelerde görülmüyorsa o halının o bölgede boyanıp iplerin canlı parlak olduğunu gösterir.

Tarihi geçmişte genellikle çevrede yetişen otları, meyvelerin ve diğer bitkilerin yaprak, dal, meyve ve köklerinden elde edilen kökboyacılık Türk halılarının kimliğini ortaya koyan diğer öğelerdir. Yakın yüzyıllarda ortaya çıkan kimyasal ya da anilin boyalar giderek günümüzde daha yaygın hale gelmiştir.

Kökboyacılık konusunda çok zengin bir floraya sahip Erzurum-Erzincan-Gümüşhane üçgeni arasındaki bölgede çok çeşitli bitkilerden renk elde edilmiştir. Bunun son örneği Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesinde Halı-Kilim Anabilim Dalında elde edilen 700’e yakın doğal boya rengidir.

Eskiden beri Türk halıları, boyalarının ve renklerinin sağlamlığı, parlak ve canlılığı ile ün salmıştır. Anadolu el dokumaları genellikle bölge renkleriyle birbirlerinden ayrılmaktadır.

Kök boyalar; çeşitli bitkilerin kök, yaprak, dal, meyve ve kabuklarının kurutulması, ezilmesi, kaynatılması vb. yollarla elde edilirler. Elde edilen renkler ve bitkilerin en önemli birkaç örneği aşağıda gösterilmiştir.

Kırmızı: Kızılçam kabuğundan

Sarı ve nüansları: Katırtırnağı, sumak, sütleğen, gence, safran köklerinden

Kahverengi: Mazı, meşe, ceviz yaprağı ve meyvelerinden

Yeşil: Yabani naneden

Siyah: Sumak kurusundan

Mavi: Hint bitkisi ile bunların çeşitli şekillerde kaynatılmalarından elde edilirler. Çevrede bulunan ve burada sayılmayacak derecede bitki sap ve yaprakları da bu ana renklerin veya tonlarının elde edilmesinde kullanılırlar.